παγγερμανισμός

Πολιτικό κίνημα που δημιουργήθηκε στη Γερμανία τον 19o αι. με βάση τις εθνικιστικές θεωρίες των ρομαντικών φιλοσόφων, όπως ο Φίχτε και ο Χέγκελ, και απέβλεπε στη δημιουργία ενός κράτους που θα περιλάμβανε όλους τους μοιρασμένους τότε σε διάφορα κράτη γερμανόφωνους πληθυσμούς. Ο π., που λεγόταν και κίνημα των μεγαλογερμανών, δεν σημείωσε επιτυχία στα διάφορα γερμανικά κράτη από το 1848, αλλά γύρω στα τέλη του 19ου αι. παρουσίασε εξαιρετική ανάπτυξη, κυρίως με τη δράση των υποστηρικτών της ιμπεριαλιστικής πολιτικής του Γουλιέλμου B» και εκείνων που ζητούσαν την απόσπαση της Αυστρίας από την Aυστροουγγρική αυτοκρατορία και την προσάρτησή της στη Γερμανία. Συγχρόνως διαμορφωνόταν μια ρατσιστική θεωρία του π., με θεωρητική βάση κυρίως τα έργα του Ζοζέφ Αρτίρ ντε Γκομπινό και του Χιούστον Στιούαρτ Τσάμπερλεν. Η θεωρία αυτή υποστήριζε την απόλυτη υπεροχή και αγνότητα της βόρειας φυλής, που ταυτιζόταν με τη γερμανική. Ο π. αποτέλεσε μια από τις βασικές ιδέες του εθνικοσοσιαλισμού. Οι θεωρίες του Γκομπινό και του Τσάμπερλεν προσέφεραν πράγματι το θεμέλιο της θεωρίας του εθνικοσοσιαλιστικού ρατσισμού, που διατύπωσε ο Άλφρεντ Ρόζενμπεργκ· και κατά τη διάρκεια του B» Παγκοσμίου πολέμου προτάθηκε ακόμα ο σχηματισμός μιας γερμανικής κοινότητας που θα συγκέντρωνε όλους τους γερμανόγλωσσους λαούς και θα ασκούσε απόλυτη κυριαρχία στις σλαβικές χώρες.

* * *

ο

πολιτικοφιλοσοφική ιδεολογία και εθνικιστική κίνηση τού 19ου αιώνα, η οποία απέβλεπε στη συνένωση υπό μία ενιαία πολιτική εξουσία όλων τών λαών γερμανικής προέλευσης, ιδεολογία και κίνηση από την οποία ο χιτλερικός εθνικοσοσιαλισμός δανείστηκε πολλές ιδέες του.

[ΕΤΥΜΟΛ. < παν-* + Γερμανός + -ισμός*. Η λ. μαρτυρείται από το 1879 στην Μ. Ν. Ι. Σαριπόλου].